Сўнгги йилларда гувоҳи бўлаётганимиздек, “Халқ давлат ҳокимиятининг бирдан-бир манбаидир” деган Конституциявий қоидани ҳаётга кенг татбиқ этиш, инсон шаънини улуғлаш, унинг манфаатларини олий қадрият даражасига олиб чиқиш, барча муҳим қарорларни бевосита халқ билан мулоқот асосида қабул қилиш янги Ўзбекистонимиз сиёсатининг устувор йўналиши бўлиб хизмат қилмоқда.
Бинобарин, Конституциявий қонун лойиҳасига киритилган янги нормалар барча соҳаларни замон талаби даражасида тараққий эттиришга, шу жумладан, давлат ҳокимиятининг янада самарали ташкил қилинишига, инсон манфаатлари йўлида олиб борилаётган ислоҳотларнинг юксак даражага чиқишига замин яратиши шубҳасиз.
Янгиланаётган Конститутциянинг моддалари билан танишиб чиқар эканман, ундаги 28 модда – “Шахснинг судланганлиги ва бундан келиб чиқадиган ҳуқуқий оқибатлари унинг қариндошлари ҳуқуқларини чеклаш учун асос бўлиши мумкин эмас” деган норманинг киритилгани, айни шу масала юзасидан менга яқин бўлган бир танишимнинг ҳаётида дуч келган муаммолари сабаб эътиборимни тортди.
“Анча йиллар илгари, ўғлим нуфузли давлат ташкилотида фаолият юритиб, айни лавозими ошган пайтлари, уни уйлантириш тараддудига тушдик. Бизга маъқул бўлган бир қизнинг эшигини таққиллатиб, совчиликка бордик. Хуллас, ёшлар бир-бирига маъқул, биз катталар ҳам сўзимиз сўзимизга тўғри келиб, тўй масаласида келишамиз деб турган бир вақтда, келин бўладиган қизнинг отаси тадбиркорлик масаласида судланган эканлиги маълум бўлди. Шунда жуда ноқулай ҳолатда қолганман. Бир тарафдан бир бирига кўнгли мойил ёшларни ўйласам, бир тарафдан яхши инсонлар қалби озор чекишини, яна бир тарафдан фарзандимнинг келажагини ҳам ўйлашга мажбур эдим”, деган эди танишим куйиниб.
Яқинда ўша танишим билан учрашиб қолдим, юқоридаги киритилаётган норма ҳақида ҳам сўзлашдик. “Қаранг, замоннинг зайли билан қандай ўзгаришлар бўлиб кетаяпти, айни шу нормани киритилгани зап иш бўлибди, энди ўғлига келин излаган оилалар бизга ўхшаб қариндошлари судланмаганмикан ишқилиб, деган ҳадик билан эшик қоқишмайди. Тўғри-да, ҳар ким ўз қилмиши учун ўзи жавоб берсин. Атрофидагилари ёки яқинлари эмас”, дейди у кулиб.
Албатта, киритилаётган бу ўзгаришлар айнан демократик давлат талабларига хослиги билан қувонарли. Чунки, тан олиб айтишимиз керакки, аввал бундай ҳолатлардан азият чекканлар сони кўплаб топилар эди. Биргина қариндош-уруғларининг судланганлиги сабабли фуқароларни ишга қабул қилмаслик ёки юқори лавозимларга тайинламаслик ҳолатлари мавжуд эди. Агар одатдагидек ўзбек оиласида 4-5 та ака-ука ва опа-сингиллар бўладиган бўлса, ушбу оиланинг бир аъзосининг қилган хатоси учун барча ака-ука, опа-сингиллар азият чекишга мажбур бўлиб, қанчалик уринмасин, меҳнат қилмасин, яқинининг судланганлиги унинг касбий ўсиши, жамиятда нуфузли ўринга эга бўлишига тўғридан-тўғри тўсиқ бўлар эди.
Бош Қомусимизга киритилаётган мазкур ўзгартириш орқали судланган шахсларнинг қариндошлари, яқинларининг ҳақ-ҳуқуқларини асоссиз равишда чеклаш бартараф этилади. Бу эса, ўз навбатида, жамиятдаги ҳар бир фуқаронинг ҳуқуқ ва эркинликлари давлат ҳимоясида эканлигини, унинг манфаатлари олий даражада эканлигини англатади. Ҳар бир фуқаро ўзининг севимли касби билан ҳеч қандай чеклов ва тўсиқларсиз шуғуллана олишига замин яратади.
Муҳиба Бабабекова,
“Адолат” СДП Самарқанд вилоят кенгаши раиси