Бугун зангори экранларда намойиш этилаётган, ўзбек кино ижодкорлари томонидан суратга олинаётган сериалларнинг сон-саноғи йўқ. Аммо сифати-чи?.. Афсус, бу борада ҳаққоний фикр айтилмаётибди. Балки шу сабаб сонига эътибор қаратилиб, сифат масаласи бир четда қолиб кетмоқдадир. Кимўзарга киносериал олаётганлар кимларгадир тақлид қилиб, уларнинг қисм-сонларини кўпайтириб, керак-кераксиз ҳар хил гаплар билан тўлдирар, эҳтимол. Аммо бу билан ўзбек кино санъатини ерга уришаётганини, унинг қадрини бир пул қилишаётганини наҳот, тушунишмаса?
Яқинда бир устозимнинг “ZO‘R TV” телеканалида эфирга узатилаётган “Қодирхон” сериали ҳақидаги мулоҳазаларини ўқиб қолдим:
“ZO‘R TV” да бугун намойиш этилаётган “Қодирхон” телесериалидан мана бу диалог қулоғимга чалинди:
– Отинг нима?
– Адиз.
– Адиз дегин, нима қилиб юрибсан Москвада?
– Ишлагани келган эдим…
Ва ҳеч шубҳасиз, тўқсон тўққиз фоиз сериалванд(айни замонда мана шундай одамлар бор, сериал кўрмаса чидолмайдиган)лар ҳам, албатта, шундай жавоб бўлишини билиб турган эди. Фақат сценарий муаллифи ва режиссёрлар бундай ўйлашмаган, ана шу зўрма-зўраки, энсани қотирадиган савол-жавоблар билан сериалнинг чўзилишини таъминлаган”.
Тўғрисиям шу-да! Тан олишимиз керак, бугун телевизор мурватини қай томонга бураманг, бир-биридан бачкана ўзбек сериаллари чиқиб келаверади. Яқинда қозоқ биродарларимизнинг “Тендер” номли бадиий фильмини “Севимли” телеканалида кўриб қолдим. Очиғини айтайми?… Шундоқ ёнгинамизда қўшни бўлиб яшовчи қардош миллатнинг сериал ва кино яратиш борасида биздан анча илдамлаб кетганига гувоҳ бўлиб, уялиб кетдим. Кинони мириқиб томоша қилар эканман, унда на ортиқча гап-сўз, на ўзбек миллатига ўхшаб айрим кераксиз урф-одатлар намойиши(қайнона-келин, қайнона-қайнота, қайнота-келин, келин-қайинсингил, келин-қайнопа ва уларнинг бир-биридан кераксиз муносабатлари, уруш-жанжаллари)га гувоҳ бўлдим. Кино бошдан оёқ ўз номига монанд тендер ҳақида. Ва ортиқча бирор лавҳага ўрин берилмаган. Йигит, унинг иши, орзуси, мақсади, севгиси, никоҳи, оиласи, дўсти ва у билан юзага келадиган тафовутлар очиқ ва лўнда гавдалантирилган. Бизнинг сериалу киноларга ўхшаб севишганларга ота-она қаршилик қилишию, бой йигит камбағал қизни, камбағал қиз бой йигитни севиб қолиши кўрсатилмаган. Жамият ичида юрган фаол, ҳаракатчан ёш бир йигитнинг ўз олдига қўйган мақсади йўлида дадил ҳаракати, унинг ишни қандай олиб бориши кўрсатилган. Ўйлайманки, бу бадиий фильм ўзбекистонлик йигит-қизлар учун намуна. Улар ҳам айнан шундай яшаши керак. Ортиқча урф-одатлару кераксиз муносабатларга ўралашиб, умрни ўтказиб юбориш ярамайди. Бунда ота-оналар ҳам фарзандини тушуниши, унга мустақил бўлиши учун имконият яратиб бериши керак. Эскича қарашлардан қутулиш, фарзандини ёнидан жилдирмасдан 40 ёшигача опичлаб ўтиришдан тийилиш зарур.
Дарвоқе, кино ва сериалларда роль ижро этаётганларнинг ҳаммасини ҳам том маънодаги актёр ва актриса дейишдан йироқман. Уларнинг айримлари қойилмақом ўйнаса, айримлари ролларни эплай олмаётганлиги шундоқ кўриниб турибди. Бунга сабаб нима, деб ўйлайсиз? Сўзимнинг исботи сифатида телеграм ижтимоий тармоғида яқинда бир гуруҳга тасодифан қўшилиб қолганлигимни айтаман (Бу ҳам қайсидир уддабуроннинг иши бўлса керак). Kasting “GULI” Production деб номланувчи ушбу телеграм каналида маълум бир “соққа” эвазига турли сериал ва киноларга “актёр”лар танлаб олинар экан. Қизиқиб администраторга ёзиб кўрдим. У менга кино ва сериалларда роль ўйнаш 1000-2000 доллар, клипларда ундан сал арзонроқ, “Оталар сўзи – ақлнинг кўзи”да бош роль 200, ундан бошқа роллар учун эса 100 доллар беришим кераклигини айтди. Мен синамоқ мақсадида ундан “Хўп, пулни онлайн тарзда сизга ўтказиб бердим ҳам дейлик, аммо менинг роль ижрочиси бўлишимни ким кафолатлайди? Кейин сценарийни ўқиб чиқишим керак-ку, роль ўйнашдан олдин кино-сериал нима ҳақида эканлигини билишим керак-ку”, деб ёзсам, мени қора рўйхатга қўшиб қўйди…
Ўзбек кино санъати бугун шу аҳволга тушиб қолган бўлса, келажакда нима кутиш мумкин? Пулини тўлаб, дуч келган кино-сериалда роль ўйнаб кетаверишса, актёрликка ўқитадиган таълим масканларимиз қаерда қолди? Наҳотки, улар бу билан 35 миллион аҳолининг асабига тегишаётганини ёхуд кераксиз сериаллари билан қимматли вақтини ўғирлашаётганини тушунишмаса…
Меҳринисо БОБОНАЗАРОВА,
“Адолат” СДП Тошкент шаҳар кенгаши матбуот котиби.