Хилват жойлар, гўзал масканлардан бой тарихимиз унсурларини излаб, катта шаҳарга қайтган сафар қатнашчилари бир нарсадан ҳайрон бўлиб, донг қотиб қолдилар.
Ҳатто иштирокчилардан бири “Мана, мўъжиза излаб юрувдиларинг. Энди ҳайрон қолаверинглар. Ким изоҳ беради?” деб баралла шовқин солди. Чиндан ақл бовар қилмайдиган воқеа содир бўлганди: замонавий пухта-пишиқ автомобилнинг орқа юкхонаси очилмаган, аммо бир сумка… йўқ эди. Ҳамма жойни титкилаб кўришди, машинанинг ўриндиқлари тагигача, аммо юк йўқ эди. Барчанинг энсаси қотди. Сумка эгасини эса ташвиш босди. “Йўқолган пичоқнинг сопи олтин” деганларидек, қўлдан чиқиб кетган нарсаларни ўйламаслик мумкин эмасди. Ҳужжатлар, калитлар, кийимлар, анчагина пул ва банк карточкалари кўз олдидан ўтди.
Шу тарзда уч кун ўтди. Сумканинг йўқолгани аниқ эди. Энди биринчи навбатда уйга кириб олиш (темир дарвозанинг калити ҳам сумкада эди), кейин ҳужжатларни тиклаш ташвиши бошни эза бошлади. Хуллас, сафар татимади. Нима бўлганда ҳам шаҳарга қайтиш, ишга киришиш зарур эди. Эртага эрталаб йўлга чиқишни мўлжаллаб, дераза олдида хомуш турганди, Тошкентдан телефон бўлиб қолди. “Халқ банки”нинг масъул ходими Элёржон ўзини таништириб, гап бошлади: “Пластик карталарингизни йўқотганмисиз?”. Шу пайт сумка эгасининг кўзи ёришиб кетди. Қисқа мулоқотда ҳаммаси аниқ бўлди.
Шошиб йўлга тушди. Айтилган манзилда чеҳраси нурли, ёш йигит “қочқоқ сумка”ни қўлида тутиб келарди. Ҳаммаси маълум бўлди: улар қишлоқдан жўнаб, катта йўлга чиққач, юкхона қопқоғи очилган ва юзада турган сумка тушиб қолган. Қизиғи, қопқоқ яна олдингидек ёпилган, буни ҳайдовчи ҳам билмаган, ичкаридаги кўзгу ҳам акс эттирмаган, орқадан сигнал ҳам бўлмаган. Ўзини Дониёр Алиқулов деб таништирган, Яккабоғ туманидаги Қўшчинор қишлоғида яшовчи юртдошимизнинг айтишича, катта йўлнинг ўртасида ётган қора сумкани кўриб, олдин хавфсираган, барибир қизиқиш устун келиб, уни олган ва машинадан тушиб қолганига ишонган. Бирданига йўқотган мол эгасининг аҳволини тасаввур қилиб, эгасига етказишга уринган.
– Айниқса, калитларни кўриб, шошиб қолдим, буюмлар орасидан бирор манзил ёки телефон рақамини излай бошладим, – дейди Дониёр. – Бир рақам бор экан, улар билмаймиз, дейишди (ҳолбуки, бу катта ташкилотнинг матбуот хизмати бўлиб, улар билан видеокамера бўйича анча тортишишган, бу гуруҳни билишарди). Шунда банк картасидаги рақамга телефон қилдим.
Шунча азият чеккан, холис ёрдамга шошилган инсоннинг ҳимматига тан бермай илож йўқ эди. Ҳолбуки, бошқа бир ёмон одам бўлганда, пулни олиб, қолган нарсани ирғитиб юбориши ҳеч гап эмас эди. Дониёрбекнинг инсофу диёнатига таъзим қилиб, ундан касбини сўраганларида:
– Деҳқонман, – деб ўзгача ғурур билан жавоб берибди.
Шунда бу сўздан атроф ёришгандек бўлди, дейди гувоҳлар.
Улуғ китобларда “Энг ҳалол ризқ – деҳқоннинг топгани” деб ёзилган. Бу бежиз эмас экан. Деҳқоннинг ҳалол пешона тери билан юрт обод, у яратган неъматдан қанча тирик жон баҳраманд. Унинг ҳалоллиги, поклиги бошқаларга ҳам юқсин. Шундай одамлар борлиги учун ҳаётда яшагинг келади…