Ўзбекистон дунёнинг қадимий тамаддун марказларидан бири ҳисобланади. Жаҳоннинг турли бурчакларида юртимизни Буюк ипак йўли чорраҳасида жойлашган, цивилизацияларнинг қайноқ нуқтаси бўлган мамлакат сифатида эътироф этишади. Юртимиз азал-азалдан ўзининг гўзал ва бетакрор обидалари, муҳташам иншоотлари, ўзига хос миллий маданий-маърифий мероси билан, савдо-сотиқ, илм-фан маркази сифатида дунёнинг турли минтақаларидан ташриф буюрувчи инсонларни завқлантириб, ҳайратга солиб келган.
Мана, бир неча йилдирки, юртимизда Президентимиз ташаббуси билан қатор миллий ва халқаро ҳамкор ташкилотлар иштирокида Ўзбекистон маданий меросини ўрганиш, сақлаш ва оммалаштириш мақсадида 300 дан ортиқ хорижлик олимлар иштирокида ўтказиб келинаётган “Ўзбекистон маданий мероси – янги Ренессанс асоси” халқаро конгресси мамлакатимиз нафақат қадимда, балки ҳозир хам дунё ҳамжамияти диққат марказида эканлигидан далолат беради Мазкур анжуман етти йилдан буён халқимиз маданий меросига мансуб бўлган, бироқ, айни пайтда турли сабаблар туфайли ҳозирда чет элларда — йирик кутубхоналар, музейлар ва шахсий коллекцияларда сақланаётган санъат ва маданият дурдоналари ҳақида маълумот тўплаш, ўрганиш, мамлакатимизга олиб келиш, халқимиз ва дунё ҳамжамияти эътиборига ҳавола этиш каби шарафли ишларни амалга ошириб келмоқда.
“Ўзбекистон маданий мероси – янги Ренессанс асоси” халқаро конгресси жамияти ҳар жиҳатдан инновацион лойиҳа бўлиб, ўтган йиллар давомида самарали фаолият юритди ва навбатдаги анжуманга ниҳоятда салмоқли натижалар билан келди, десам муболаға бўлмайди. VII Халқаро конгрессда “Ўзбекистон маданий мероси” туркумидан 61-70 жилддан иборат 10 та янги китоб-альбом тақдим этилди. Озарбайжон, Ҳиндистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Россия (шу жумладан, Татаристон), Туркиядаги Ўзбекистон маданий мероси тўпламларига бағишланган китоб-альбомлар шулар жумласидандир. Эътиборли жиҳати, ушбу тўплам китоблар кутубхоналарга бепул тақдим этилмоқда. 50дан ортиқ илмий оммабоп фильмлар тасвирга олиниб, оммавий ахборот воситаларига тақдим этилди. Қолаверса, келгуси VIII конгресс олдидан яна 10 та китоб-альбом чоп этилиши режалаштирилган.
Амалга оширилаётган ишлар кўлами ўлароқ, конгресс фаолияти йилдан-йилга такомиллашиб, дунё ҳамжамияти орасида нуфузи янада ортиб бормоқда. Бу йилги анжуманга Туркманистон, Греция, Уммон султонлиги ва Россиянинг яна бир нечта узоқ ҳудудларидан делегатларнинг келиб қўшилганлиги фикримизга яққол далил бўла олади. Биз мазкур ҳудудларда ҳам “Ўзбекистон маданий мероси – янги Ренессанс асоси” халқаро конгресс доирасида Ўзбекистоннинг маданий меросига оид ёдгорликлар сақланиб қолинган музей ва илмий тадқиқот муассасаларини бирлаштиришга муваффақ бўлдик. Конгресснинг илмий қисми 5 та халқаро конференциядан иборат бўлиб, биз уларда 120 га яқин илмий маърузалар тингладик. Натижада анжуман давомида бизга шу кунга қадар номаълум бўлган бир қанча янгиликлардан бохабар бўлдик. Жумладан, Қўқонда XVII асрда тайёрланган Қуръоннинг Туркия ҳукмдори Мехмед султонга юборилган нусхаси билан танишиш имконига эга бўлдик. Бундан ташқари, Ҳиндистонда сақланаётган Бобурноманинг янги нусхалари мавжуд эканлигига гувоҳ бўлдик.
Илм-фан тараққиёти йўлида тарихий манбаларнинг ўрни беқиёс. “Ўзбекистон маданий мероси – янги Ренессанс асоси” халқаро конгресс доирасида ана шундай кўплаб қимматли тарихий маданий меросларимиз борасида янгидан-янги маълумотларга эга бўлиб бораётганимиз, анжуман том маънода ўз олдига қўйган эзгу мақсадларини босқичма-босқич амалга ошириб келаётганидан далолат беради. Қолаверса, жуда катта фахр ва мамнуният билан шуни айтмоқчиманки, бунга ўхшаш тажриба бугунги кунда дунёнинг бирор бир мамлакатида йўқ. Бу борада қўшни мамлакатларимиз, ҳатто Европа ва яна бир қатор давлатлар мутахассислари биз амалга ошираётган лойиҳага ҳавас кўзи билан қарашаётганини, конгресс давомида амалга оширилаётган лойиҳаларни катта қизиқиш билан кузатаётганларини анжуманнинг ютуқларидан бири сифатида эътироф этишимиз мумкин.
Хулоса ўрнида шуни фахр билан айтиб ўтиш жоизки, Ўзбекистоннинг маданий мероси нафақат юртимизнинг бебаҳо мероси ҳамда имижини кўрсатувчи омил, балки бутун инсоният бойлигидир. “Ўзбекистон маданий мероси – янги Ренессанс асоси” халқаро конгрессида дунёнинг турли нуқталаридан келган илм аҳли эътирофи билан айтганда “Буюк инсонлар томонидан яратилган бундай ноёб дурдоналар такрорланмас ва беқиёсдир”.
Баҳром АБДУҲАЛИМОВ,
Ўзбекистон “Адолат” СДП Сиёсий Кенгаши раиси
**
